فرق کد و استاندارد

[khodaparasti]

با درود جناب takhtinejhad،
این دو پرسش شما از جمله پرسشهای پایه ای و پر اهمیت دنیای مهندسی هستند که خواه ناخواه هر مهندسی با آنها سروکار خواهد داشت.

استاندارد به مشخصات فنى و مدارک قابل دسترسى گفته مى شود که بر نتايج پذيرفته شده علم، فن وتجربه مبتنى بوده و با هدف ارتقاى بهره ورى جامعه، با همکارى و توافق ضمنى همه دست اندرکاران تهيه و توسط نهادى معتبر به تصويب رسيده باشد. اين ملاکهاى مشخص به عنوان معيار و مبنا براى مقايسه و ارزيابى کيفيت و کميت محصول و خدمات استفاده مى شوند. تعاريف ديگري نيز از استاندارد وجود دارد كه برخی از آنهاعبارتند از:
- استاندارد به معناي هر معيار و مقياسي است كه با آن بتوان كيفيت و كميت اموري را مورد سنجش قرارداد.
- استاندارد عبارت است از پيشنهاد و يا تعيين يك مجموعه از شرايط يا عوامل انتخاب شده، كه در اثر همكاري طرفهاي ذينفع يا در نتيجه اختيارات اشخاص مسؤل حاصل شده باشد.
- استاندارد يك راه حل دائمي براي يك مشكل تكراري است.
- استاندارد نتيجه كوششي است براي يكسان كردن مواردي كه از سوي مقامات ذيصلاح پذيرفته شده باشد.
- استاندارد نوشته ايست شامل مجوعه اي از شرايط كه بايد عملي شوند.
مفهوم استاندارد مربوط به ماقبل تاريخ است. اصولا" انسان بدون استاندارد نمي تواند بصورت اجتماعي زندگي كند. مصنوعات دست بشر نيز در هر دوره و زمان از نظر شكل، طرح، رنگ و ساير خصوصيات داراي نظم و استاندارد خاصي بوده اند و با پيشرفت دانش و تجربه انسان همواره هماهنگي داشته اند. در طول تاريخ، استاندارد تحولات زيادي را پشت سر گذارده است. در ابتدا بصورت استاندارد اندازه شناسي مطرح شده، بعد از آن به صورت استاندارد محصول طرح گرديده و سپس به استاندارد روش و سيستم رسيده است.
می توان استانداردها را به صورت زیر دسته بندی کرد:
الف – استانداردهاي كارخانه اي
اين استانداردها آنهايي هستند كه در حوزه يك كارخانه يا شركت اعتبار دارند. اين نوع استاندارد سطح فناوري كشور را نشان مي دهد. در اين استانداردها فعاليتهاي مختلف توليد، طراحي، آزمون، خدمات پس از فروش، پرسنل، خط مشي مديريت و .... مورد توجه قرار گرفته به طور كلي شكل و سيستم يك كارخانه را به صورت اصولي در مي آورند. استانداردهايي نظير جنرال الكتريك (GE )، ولوو (VOLVO )، فورد (FORD )، رنو (RENAULT ) و .... در اين رده جاي مي گيرند.
ب- استانداردهاي انجمني يا صنفي
شامل قراردادها و مستندات يك گروه كاري متخصص است كه حول يك محور صنعتي – فني و با هدف تبيين تعاريف مشخص و ايجاد يك زبان بين گروهي تدوين مي شود. رشد و توسعه اين نوع استاندارد بيشتر در كشور آمريكا ديده مي شود كه به لحاظ كيفيت بالا و تخصصي بودن مدارك اين گروه، مستندات آنها اعتبار جهاني پيدا كرده است. از جمله اين گروه مي توان به استانداردهاي انجمن آزمون و مواد آمريكا (ASTM )، انجمن مهندسان مكانيك آمريكا (ASME )، موسسه نفت آمريكا (API )، انجمن مهندسان خودرو (SAE ) و .... اشاره نمود.
اگر به قسمت بالاي مانيتور كامپيوترتان دقت كنيد حروف TCO را خواهيد ديد. اين حروف مخفف نام سوئدي "اتحاديه كارمندان حرفه اي سوئد" است كه بيش از 3 ميليون نفر عضو دارد. اعضاء TCO توجه خاصي به كاربرد كامپيوتر و وسايل جانبي آن داشته و استاندارد وضع شده را به نام خود TCO اعلام نموده اند. اكثر توليدكنندگان، اين استاندارد را مناسب تشخيص داده و مقررات آن را پذيرفته و به مورد اجراء در آورده اند. بطوريكه امروزه در كليه تبليغات مانيتور در آمريكا و اروپا، استاندارد TCO جزو ويژگيهاي اصلي مانيتور ذكر مي گردد. در حقيقت اين استاندارد را نيز مي توان استانداردي انجمني يا صنفي با گستره اي جهاني معرفي كرد.
پ – استانداردهاي ملي
شامل مستندات و مقررات كيفي، تعاريف، روشهاي آزمون و ... يك كشور در مورد محصولات خود يا محصولاتي است كه در آن كشور اجازه فروش پيدا مي كنند. اين گروه از استانداردها به وسيله موسسه استاندارد آن كشور كه مقام ذيصلاح براي كار شناخته شده است، تهيه مي شوند. در تدوين اين استاندارد ها تمامي طرفهاي ذينفع از قبيل توليد كننده ، مصرف كننده، اعضاي مراكز علمي و پژوهشي، تجاري، سازمانهاي دولتي و امثال آن شركت دارند. استانداردهاي ملي با توجه به شرايط مختلف مانند شرايط اقتصادي ، فني و غيره تدوين مي شوند. استانداردهاي ملي به دو دسته اجباري و تشويقي تقسيم مي شوند. استانداردهاي اجباري، استانداردهايي هستند كه در رابطه مستقيم با ايمني، بهداشت، محيط زيست و يا تجارت بوده و به طور قانوني از نظر اجرا، اجباري اعلام مي شوند. گاهي اين امر مي تواند با يك توافق بين المللي صورت گيرد مانند مقررات ترافيك و مبارزه با آلودگي محيط زيست.استانداردهاي تشويقي، استانداردهايي هستند كه توليد كننده با توجه به توان بالاي توليد و همچنين علاقمندي و موافقت خود تمايل به اجراي آن دارد. از جمله استانداردهاي ملي مي توان به استاندارد ملي ايران (ISIRI )، آمريكا (ANSI ) آلمان (DIN )، انگلستان (BSI ) و ... اشاره كرد.
ت – استانداردهاي منطقه اي
عوامل نظير موفقيت جغرافيايي، فرهنگ، سياست، روش توليد و مصرف و امثال آن برخي از كشورها را بر آن داشته است تا مشتركا" مبادرت به تدوين استانداردهاي منطقه اي نمايند. به عبارت ديگر مستندات و مدارك فني گروهي از كشورهاي همسايه به منظور بهره مندي از كيفيت مشترك و زبان عمومي در مكاتبات ، تجارت و تبادل كالا اين مجموعه استانداردها را تشكيل مي دهد. برخي از اين استانداردها عبارتند از استاندارد اروپا (EN) ، استاندارد كشورهاي عربي (ASMO )، استاندارد كشورهاي آفريقايي (ARSO ) و استاندارد كشورهاي آمريكايي (پان آمريكن) (COPANT )
ث – استانداردهاي بين المللي
امروزه روند رشد صنعت و تجارت و همچنين تحولات علمي و اجتماعي در جهان به گونه اي است كه كشورها را بيش از پيش به يكديگر نزديك مي كند و در اين راستا استانداردهاي بين المللي به جهت ايجاد هماهنگي، سهولت ارتباط و رفع مشكلات فني تدوين مي شوند. اين استاندارد ها حاصل توافق نظرات كارشناسان ذيربط كشورهاي عضو سازمان بين المللي استاندارد است. سازمانهاي بين المللي تدوين و نشر استانداردهاي بين المللي عبارتند از : سازمان بين المللي استاندارد (ISO ) كميسيون بين المللي الكتروتكنيك (IEC ) و كميسيون مقررات مواد غذايي(CAC ).
امروزه استانداردهای بین المللی اهمیت چشمگیری یافته اند و حتی موسسات پیشرو در امر استاندارد سازی نظیر ASTM یا ASME یا API، با ISO مشترکا اقدام به تدوین برخی استانداردها در کمیته های کاری مشترک می نمایند.
برای آشنایی بیشتر با هر کدام از استانداردها به وبسایت آنها مانند: <!-- m --><a class="postlink" href="http://www.astm.org">http://www.astm.org</a><!-- m --> <!-- m --><a class="postlink" href="http://www.asme.org">http://www.asme.org</a><!-- m --> <!-- m --><a class="postlink" href="http://www.iso.ch">http://www.iso.ch</a><!-- m --> و ... مراجعه فرمایید.